خانزاد میرا سۆران
خانزاد" میرا سۆران ئێكه ژ ژنێت ناڤدار ب دیرۆكا نه‌ته‌وا كورد، به‌لێ هه‌تا نوكه ب روونی لسه‌ر ژیان و كارێن ڤێ ژنا سه‌ركرده‌یا كورد لێكۆڵین لسه‌ر نه‌كريه و نه‌نڤيسيه. ئه‌وا نوكه به‌رده‌ست هه‌یه د چه‌ند ناماندا به‌حس ل هنده‌ك لایه‌نێن ژیانا خانزادێ هاتيه كرن و د چه‌نده‌ها په‌رتووكاندا ناڤێ خانزاد هاتيه نڤيسين، كو ئه‌و په‌رتووكه هه‌مى و ئه‌و گوتنێن ل سه‌ر خانزاد نڤيسينه ژ تبلێن ده‌ستى پتر لينائێن. هه‌روه‌سا تا نها چه‌ند شانۆگه‌ریه‌ك ل سه‌ر ژیانا خانزاد هاتينه كرن، ژبلى ڤێ چه‌ندێ به‌یت و هۆنراو فلكلۆرێن كوردی ناڤێ خانزاد هاتيه گوتن. ژیان و تێكۆشانا خانزادێ خانی میرا سۆرانه كو تا ئه‌ڤرو قه‌ڵا و شوێنه‌وار ل كوردستان ماينه، پێتڤى ب ئه‌نجامدانا لێكۆڵینه‌كا به‌رفره ه و زانستی هه‌یه. خانزاد كچا شاقولی به‌گ سوله‌یمان به‌گ میر سه‌یدی به‌گ سۆرانه. د ساڵێن ناڤه‌ڕاستا سه‌ده‌یا 16ێ زایینی ژ دایكبوويه و ل دووماهيا سه‌ده‌يا ساڵا 1597 مريه. پشتى میر سوله‌یمان به‌گ برایێ خانزادێ ل ساڵا 1590 ب پیلانه‌كا فه‌رماندار "له‌شكری" ل ڕێكا به‌غدا ژنافبريه، خانزاد خاتين فه‌رمانڕه‌وایه‌تيا میرنشنا سۆران كريه و كاروبارێن میرنشینا برێڤه‌بريه. خانزاد خان د ماوێ حه‌فت ساڵاندا ده‌سهه‌‌ڵاتا ميرنشينێ كريه حه‌تا مرى ل ساڵا 1597دا چه‌ندین قه‌ڵا و قوتابخانه و مزگه‌فت ل سه‌ر فه‌رمان و بڕیارا وێ هاتينه دروستكرن، كو تا نها شوێنه‌وارێن به‌شه‌ك ژ وانا ماينه ؛ دیارترین گه‌لێن خانزادێ، كۆنه دیوار و وێنێ چیایێ حهریر، قوڵغه سوپا ل ناوچا حهریر و قه‌ڵايا خانزادێ دناڤبه‌ينا پیرمام و باژێرێ هه‌ولێردايه. ژیان و سه‌رهاتيێن خانزادا سۆران ئه‌فسانه نینه، به‌ڵكو ڕاستییه‌كا مێژووييه، لێ زڤرين بو ديروكێ به‌رامبه‌ر ڤێ ژنا سه‌ركرده يا كورد تا ئه‌ڤڕۆ زۆر گۆڕانكاری ب سه‌ر لایه‌نێن ژیانێدا ئيناينه. دڤه‌گه‌رين و دبێژين: "پشتى كو 'له‌شكر' دشێت میر سوله‌یمان ژناف ببوت دگهڵ سوپایا سۆران به‌ره‌ف هه‌ولێر دڤه‌‌گه‌ڕن. چه‌ند كه‌سه‌ك ده‌نگوباسێن پیلان و كرده‌ويا 'له‌شكری' دژى میر سوله‌یمان به‌گ ب خاتين خانزاد د‌گه‌هينن! ژبه‌رهندێ 'له‌شكر' ژ ترسێن میر خانزاد و خه‌ڵكی حهریر نا ڤه‌گه‌‌رنه حهریر و دگهڵ كه‌س و كارێن خو به‌ره‌ف شنگاڵ دچن. لێ تامه‌زرۆیتوره‌ييا خانزادێ و هزرێن تولڤه‌كرنێ خانزادێ كريه، ژبه‌ر هندێ به‌هه‌رشێوه‌يه‌كى بيت هه‌وڵا هندێ هاتيه دان 'له‌شكر' ڤه‌گه‌ڕينيته حهریر تا تۆڵا كوشتنا میر سوله‌یمان به‌گ برایێ خو ڤه‌كه‌ت. ووسا دياردبيت دوى ده‌ميدا خانزاد و سوپايا سۆران شيانێن هێرشكرنێ نه‌بووينه بۆسه‌ر 'له‌شكری' و ناوچه‌يا شنگال، ژبه‌رهندێ وه‌كى دئێته گوتن؛ خانزاد جابا مه‌لايێ حهریر دهنێريت و نامه‌یه‌كێ بۆ 'له‌شكری' ڤرێدكه‌ت و تێدا دبێژيت: [هه‌ریر و سوپای سۆران به‌بێ تۆ شپرزه‌یه و میرایه‌تی سۆران به من ناكرێ، خۆت شیاوی ئه‌و مه‌نزڵه‌ی ... بۆیه داوات لێده‌كه‌م به‌زووترین كات له‌گه‌ڵ گه‌یشتنی ئه‌م نامه‌یه‌م به‌ره‌و هه‌ریر به‌ڕێبكه‌وه و خۆزگه‌ی رابردووشت جێبه‌جێده‌كه‌م، تا ئێستایش له‌تۆم شیاوتر نه‌دۆزیته‌وه ببێته هاوسه‌رم]." ده‌مێ ئه‌ف نامه دگه‌هته ده‌ستێ 'له‌شكر'، هه‌رچه‌نده كه‌س و كارێن وى ئاموژگاريێ لێ دكه‌ن كو ئه‌ڤ نامه‌يه فێله‌كه و نه راستيه ، ، ژبه‌رهندێ ئه‌و و دگه‌ل سه‌د سوارچاكێن خو به‌ره‌ف خانزادێ و حه‌ريرێڤه چوون ... دده‌مه‌كيدا كو ده‌نگوباسێن نزیكبوونا 'له‌شكری' و هه‌ڤالێن وى دگه‌هيته خانزادێ، میر خانزاد ده‌ست ب جێبه‌جێكرنا پیلانا تۆڵڤه‌‌كرنێ دكه‌ت. خانزاد بخو و دگه‌ل سه‌د زه‌لامێن زيره‌ك پێشوازی ل 'له‌شكری' دكه‌ن و هه‌رئێك ژوان زه‌لامان جلكێن له‌شكه‌رى يێن وه‌كى جلكێن 'له‌شكری' دكه‌نه به‌ر خو و به‌ره‌ف مالا خوڤه دبه‌ن. خانزادژى جڵكێن له‌شكه‌ری دكه‌ته به‌ر خو و ب پێكه‌نين و دێمه‌كێ ڤه‌كرى و ب بخێرهاتنه‌كا گه‌رم پێشوازيێ ل وانا دكه‌ت. دوى ده‌ميدا (له‌شكری) و (خانزاد) پێكڤه د‌چنه دیوه‌خانا مه‌زن ياكو ل حه‌ریرێ، خانزاد جه‌وابا مه‌لاى ڤرێدكه‌ت و ب ده‌ستووريا ئایینێ ئیسلامێ خۆ لێ مه‌هر دكه‌ت و فه‌رمانێ د‌ده‌ت ژوورا تایبه‌ت بۆ له‌شكری به‌رهه‌ڤ بكه‌ن. دوى ده‌ميدا دیوه‌خانا مه‌زن دهێته چولكرن، له‌شكری ده‌ستێ خو بۆ خانزادێ درێژ دكه‌ت بو مه‌به‌ستا چوونا ژوورا تایبه‌تا وان ...، به‌لێ خانزاد دبێژتێ: "ئه‌وه خۆزگه‌م جێبه‌جێ كردی، به‌ڵام له‌به‌ر خه‌ڵكی هه‌ریر شووره‌ییه، چونكه هه‌روه‌كو خۆت ده‌زانی تا ئێستایش تازیه‌دارم، هه‌ر ئه‌مشه‌وه‌م ڕێگا بده، به‌یانی له‌گه‌ڵ ده‌سته خوشكانم ده‌چمه گه‌رماو و جلی ڕه‌شم فڕێ ده‌ده‌م، شه‌وی دادێ ده‌كه‌ینه جه‌ژن و ئاگری دڵت بكوژێنه‌وه...!" و ل سپێدێ خانزاد جلكێن سوور يێن غه‌زه‌بێ ده‌ته به‌ر خو و ب پيلانا دارێژتى خانزاد ده‌ست و پێيێن 'له‌شكری' گرێدده‌ت و ل سه‌ر چۆكا به‌رامبه‌ر كورسيكا خانزادێ ددانيت و هه‌ر ئێك ژوان سه‌د زه‌لامێن زيره‌ك ييێن خانزادێ سه‌رێ (له‌شكرى) به‌رامبه‌ر خانزادێ دچه‌مينن! بڤێ چه‌ندێ 'له‌شكری' تێدگه‌هيت كو ئه‌ڤڕۆ بڕیارا ڕۆژا تۆڵڤه‌‌كرنێيه. پشتى دادگه‌هكرنه‌كا سه‌ر پێ به‌رامبه‌ر خه‌ڵكێ حهریر 'له‌شكری' ده‌گاتهدگه‌هيته سزايێ تاوانا خۆ ...! ئه‌ڤه كورتيه‌كه ل سه‌ر ژیانا خانزادێ و تولڤه‌كرنا میر سوله‌یمان به‌گ برایێ خانزادێ، كو ژبه‌ر پیلانه‌كا 'له‌شكری' د د رێيا ژناف برن.
ژێده‌ر
kocherr.blogspot.com
