به‌نكا رافيده‌ين
ده‌ستپێك:
به‌نكا رافيده‌ين لدويف ياسايا ژماره (33) ل سالا 1941
هاته ده‌مه‌زراندن و ل19/5/1941 ده‌ست بكارێ خۆ كر ب سه‌رآ پاره‌كآ دايي كۆ دگه‌هيته
نێزيكى (50) هزار دينارا ، ئه‌ڤ بانكه دقوناغێن جودادا ده‌ربازبوو ب درێژيا رێڤه‌چوونا
خۆ يا مێژوييدا ،دهێته زارڤه‌كرن ئێك ب ئێكه‌مين به‌نكا نيشتيمانى كو پاره گوهرين
دكر دناڤبه‌را گه‌له‌ك بانكێن بيانى ، وده‌ست ب به‌رفره‌هبونه‌كا ئێك ل دويف ئێكر
دناوچێدا پاشى دناڤ قوناغێن گرتنه ئێك يێن جودادا ده‌ربازبوو ل ده‌ستپێكێ ل سالا
1964 تێچويێت بازرگانى بخوڤه گرتن ئه‌وێن ل عراقآ كار دكرن هه‌ر وه‌كو ل سالا
1974 ئێكبوونا وێ هاته‌كرن دگه‌ل بانكا رافيده‌ين ئاوا بوويه بانكا بازرگانى يا ئێكانه
ل عراقێ ، هه‌روه‌كو بتنێ به‌رده‌واميدا كارێ خۆ دگوره‌پانا پاره‌گوهورينێدا هه‌تا سالا1988 ئه‌و
سالا كو دامه‌زراندنا به‌نه‌كه‌كا ميريا دى
بخوڤه ديتى ئه‌ژى به‌نكا ره‌شيدبوو ئه‌وا
دبه‌شێن به‌نكا رافيده‌يندا ده‌ست بكارێ خۆ كرى وئه‌وا كارێن خۆ ڤه‌گوهاستينێ....
ل سالا 1998 بانكێ گوهورينه‌كا نوى بخوڤه ديت ئه‌وژى ڤه‌گوهاستنا
وێبوو بۆ كومپانيه‌كا كشتى يا مولكآ حكومه‌تێ ب ته‌مامى لدويف حكمێ ياسايێن كومپانيێت
گشتى ژماره (22) يێن سالا 1997 ي ئارمانجا به‌شداريكرنێ دهريكاريكرنا ئابورێ
نيشتيمانى دبوارێ پاره‌گوهورينا بازرگانيدا ، وبه‌ر هه‌م ئينانا پاره‌ى وپێشكێشكرنا
پاره‌دانێ بۆ هه‌مى كه‌رتێن جياواز لدويف پلانێن
گه‌شه‌سه‌ندنێ ود چاچوڤێ سياسه‌تێن ئابورى ودارايي وپاره‌ى يێن ده‌وله‌تێدا ، هه‌روه‌كو
بانك رادبيت ب وه‌رگرتنا ده‌رچويان(
الودئع )ب جورێن وێڤه وبه‌رهه‌م ئينانا پاره‌ي وزێده‌بويێن(الفوائض) پاره‌ى درويێن
جوراوجورێن به‌رهه‌م ئينانێدا ولدويف بكارئينانێن ياسايي . وچالاكيا ئه‌مانه‌ت پێدانآ
(الائتمانى) زارڤه‌كرنا گرنگترين كريارێن
به‌رهه‌م ئينانێ دكه‌ت ئه‌وێن بانك پآ رٍادبيت ودهێته هژمارتن ژكريارێن بنه‌رٍه‌تى
يێن پاره‌ى وگه‌شه‌سه‌ندنا وى ، هه‌روه‌كو گه‌له‌ك رێنمايێن جوراوجور هاتنه ده‌رئێخستن
لدويف وان بريار دهێنه‌دان كو قه‌رزێن ماوه ناڤنجى بهێنه‌دان بو ماوێن دناڤبه‌را
2- 5 سالا و ماوه درێژ بۆ ماوێن دناڤبه‌را 5-10 سالا بۆ ئه‌وێن دڤێن ژ هاولاتى
وكومپانيا ب مه‌ره‌ما ڤه‌گوهاستنا كريارێن كرينا ئاميران وكه‌رسته وئامرازان وئاڤاكرنا
ئاڤاهيێن گونجاى بۆ مه‌ره‌مێن چاندنێ وپيشه‌سازيێن ژێك جودا، زێده‌بارى دانا قه‌رزه‌كى
بۆ نوژدارا ونوژدارێن ددانان وده‌رمانسازان وئه‌ندازياران لدويف مه‌رج ياسايێن ده‌ست
نيشانكرى... وبكارئاسانى دهێنه دڤى چارچوڤه‌يدا دژمێرياريێن داهاتيدا(جارى) وكێمكرناوداشكاندنا
كاغه‌زێن بازرگانى ولدويفچونا وان و ئه‌و ژ جورێن دانا پاره‌ى يا سه‌ره‌كيه ئه‌وێن
رێپێداى بۆ مه‌عميلێن بانكآ وئه‌وێن دگه‌ل كاردكه‌ن. وبانك لده‌ستپێكا دامه‌زراوێن
ميرى رٍادوه‌ستيت دبوارێ
بكارئينانا ئاميرێن نويدا ل عراقێ ئه‌وا پروژێ ژمێرياريا ئه‌لكترونيا
نوى وهه‌ڤچه‌رخ ب خوڤه دگريت ئه‌وا دهێته
هژمارتن ژ پروژه‌كێ مه‌زن وهه‌ڤرێك وجهآ
بانكێ وكارێن وێ وبه‌شێن وێ هه‌روه‌كو ڤێگاڤێ
سيسته‌مه‌كێ كردارى لده‌ف هه‌يه هه‌مي چالاكيێت بانكێ دگريت وبه‌رده‌وام سيسته‌م
دهێنه پێشئێخستن ونويكرنا زانياريان ، هه‌روه‌كو به‌شدردبيت ب به‌شداربوونه‌كا چالاك
بۆ پێشئێخستن وپالپشتيا بانكێن ميرى وخه‌لكى دبوارێ سيسته‌مێ بانكي وبه‌رهه‌م
ئينانێ يێن هونه‌ريدا، هژما به‌شێن به‌نكێ نوكه (164) به‌شن دناڤ عراقێدا زێده‌بارى
(7) به‌شيان ژ ده‌رڤه ئه‌وژى : قاهيره ، به‌يروت ، ئه‌بو زه‌بى ، به‌حره‌ين ، سه‌نعا
، عومان ، جه‌به‌ل عه‌مان.
كار وئه‌ركێن پشكان (به‌شان)
به‌شێ لێكولين وكريارێن بانكى:
ده‌رئێخستنا رٍێنمايێن بانكى ئه‌وێن تايبه‌ت ب كارێن به‌ش
ورٍێڤه‌به‌ريا گشتى وسه‌لاحيه‌تێت دايي بۆ هه‌مي ئاستا وكرنا ئامارێن تايبه‌ت ب
كارێن بانكێ وبه‌رهه‌ڤكرنا ڤه‌كولين وخواندنان بۆ پێش ئێخستنا كارآ بانكى وڤه‌كرن
وئێكگرتنا به‌شێن بانكى ولدويف پێدڤيێ
به‌شێ هونه‌رى:
ئاماده‌كرنا پلانێ وبه‌رهه‌ڤكرنا تايبه‌تكرى ب پێدڤيێن به‌شێن
كاگێرى يێن گشتى وبه‌شێن بانكێ ژ ئامير وئامرازێن نڤيسينگه‌ه وبانكى هه‌روه‌سا
رٍادبيت ب چاپكرنا تێنوسێن (دفاتر) شيكێن موگناتيسكرى بۆ هه‌مى به‌شێن بانكێ ل
عراقێ وبۆ جورێن جودا ئه‌وژى (بازرگانى , كه‌سى , سه‌فته‌جه) وئه‌رشيفكرنا هنده‌ك
ژ به‌لگێن بانكێ ب رێيا سيسته‌م وئاميرێن ئه‌رشيفكرنێ دهوبێڤه وبه‌ش پێك دهێت ژ
هوبه ويه‌كه‌يێن داهاتى-:
اولا : هوبا ئاميرێن هونه‌ري
دوو : هوبا وێنه‌كرنا هوير
سآ : يه‌كا شيكێن موگناتيسكري
به‌شێ پێدانا( ائتمان ) بانكى-:
بۆ مه‌ره‌ما جێبه‌جێكرنا رامياريا دارايي وپاره‌ى بۆ
بجهئينانا ئارماجێن كارگێرى يێن گشتى يێن بانكا رافيده‌ين دبوارێ به‌رهه‌مئينانێدا
سه‌رێ مالێ خۆ وپاره وداهاتێ دايي (المودعه) لده‌ف وێ كار ئه‌ركێن به‌شى ب
دوماهيك دهێت لده‌ف كارێ به‌ش ويه‌كه‌يێن پێكهاتى ژ به‌شێ قه‌رزان ئه‌وا رٍادبيت ب
دانا هه‌مى جورێن قه‌رزێن بازرگانى بۆ به‌شداريكرن دپشته‌ڤانيكرنا ئابورى عراقێدا
وژناڤبرنا بێكاريێ زێده‌بارى به‌شێ ئاسانكرنێن بانكى ( بۆ به‌شێن مه دناڤ عراقێدا
) وئه‌و يا تايبه‌ته بۆ ئاسانكرنا كارآ گه‌لىك بازرگانان وخودان كارێن ئازاد دبه‌رهه‌فرنا
سيولا پاره‌يدا بۆ وان و بوراندنا كارێ وان يێ ئابورى , وبه‌شێ سلفێن كه‌سى لسه‌ر
دهێته زێده‌كرن ئه‌وا رٍابووى ورٍادبيت ب دانا سلفێن كه‌سى بۆ هه‌مى فه‌رمانبه‌رێن
ده‌وله‌تآ زێده‌بارى ب دانا پێشوه‌خت يا سلفێن خانه نشينكريان ورٍۆژنامه‌ڤانان
وسلفێن هه‌ڤژينيآ وهنده‌كێن دى , زێده‌بارى به‌شێ پرسگه‌هێن ائتيمانى وبه‌شێن پشكێ
( لێكولينا پێنه‌ڤيانێ-جدوى- ,لدويفچوونا دانا ڤه‌گوهاستيان-حوالات- ,ودويفچوونا ب
ده‌ستكه‌فتنا قه‌رزان-ديون- ) وژ گرنگيێن وێ ئه‌وژى گرنتيكرنا نه ژده‌ستدانا پارێن
بانكێ وپارستنا وى ب رێكا هويربينكرنێ ونه دووباره‌بوونا دانێ وزانينا پێگيريكرنا
مه‌عميلا به‌رى دانێ بۆ وان زێده‌بارى لدويفچونا پێنه‌ڤيانێ ژ پێشكێشكرنا داخوازيێن
وان دهه‌مى بواراندا ولدويفچوونا ڤه‌گه‌راندن ودانا ڤه‌گوهاستيان ولدويفچوونا دانا
ده‌ينێ بانكێ.
به‌شێ برێڤه‌برنا ترسناكيا (المخاطر)-:
-1 به‌رهه‌ڤرنا به‌رێخودانه‌كا داهاتى بۆ كارێ به‌شى بۆ
ئاستێ ترسناكيا ئه‌وێن روى ب روى كارێ بانكێ دبن
-2 لێكولين وده‌ستنيشانكرن وچاره‌سه‌ركرنا ترسناكيێن پێدانێ
ونه‌يێن پێدانێ بۆ به‌ش وپشكێن رێڤه‌به‌ريا گشتى وبه‌شا ب هايكارى دگه‌ل وان به‌شان
ب رێيا چاڤدێريكرنا چالاكيێت وێ.
-3 ده‌ستنيشانكرنا ترسناكيا ئه‌وێن دبيت په‌يدا ببن وهه‌لسه‌نگاندنا
نيشانێن وێ وئه‌وێن ژوێ په‌يدادبن.
-4 دانانا چاره‌سه‌ريێن گونجاى بۆ برێڤه‌برنا ترسناكيا
ودويفچوونا وان بۆ زانينا دويراتيا گونجاندنا وآ.
به‌شآ كارگێرى-:
به‌رپرسه ژبه‌رهه‌ڤكرنا هوبه ولقێن بانكآ ژ تشتێن ناڤدا
(اثاث) وڤه‌مرێنه‌رێن ئاگرى وسه‌خبێركرنا وان ورادبيت ب به‌رهه‌ڤكرنا هێلێن ڤه‌گوهاستنا
فه‌رمانبه‌رێن گشتى وب دويفچوونا كارێن تاكه‌كه‌سان وكارێن زێره‌ڤانێن ئه‌هلى وهه‌ر
پێرٍابوونه‌كا سه‌قامگيرى بۆ هه‌ر به‌شه‌كى وبه‌ش پێك دهێت ژ هوبه ويه‌كه‌يێن لخوارآ-:
ئێك : هوبا كارگێرى.
دوو : هوبا چاپكرنێ
سێ: هوبا كوگه‌ه وتشتان ل سلال.
چار : كارگه‌ها دار تاشيآ.
پێنج : يه‌كا ديفچوونا كارێن ئێمناهى وپاراستنآ.
به‌شێ چاڤدێريا نافخويي-:
به‌شێ چاڤدێريا نافخويي ئێكسه‌ر ب به‌رٍێزێ رٍێڤه‌به‌رێ گشتيڤه
گرێدايه وبجهئينانا زالگه‌هيێ برٍێڤه دبه‌ت لسه‌ر پارێ بانكێ وژمێرياريێن وێ
وتومارێن وێ ودويفچوونا جێبه‌جێكرنا رٍێنماييێن بانكى وپێگيريكرن ب بجهئينانا ياسا
وبريارێن ده‌رچووى بۆ رٍێكخستنا برٍێڤه‌چوونا كارى ب رٍێكا رٍاپورتێن چاڤدێريێ ئه‌وێن
دهێنه پێشكێشكرن بۆ جه‌نابآ رٍێڤه‌به‌رێ گشتى وكرنا پێرٍابوونا دحاله‌تێن
خوازياردا بۆ ديفچوونا رٍاپورتێن ديوانا چاڤدێريا دارايي وبانكا ناڤه‌نديا تايبه‌ت
ب هويربينكرنا ژمێرياريێن به‌شێن بانكێ وئه‌ڤ به‌شه ژڤان پشك ويه‌كه‌يێن لخوارآ پێكدهێن-:
ئێك : هوبا بجهئينانێن گوره‌پانێ (ميدانى).
دوو : هوبا رٍاپورتێن هوربينكرنێ وچاڤدێرى.
سێ : هوبا هويربينكرنا نڤيسينگه‌هى.
چار : نڤيسينگه‌هێن هوربينكرنێ يێن باكورى وباشورى وناڤنجى.
پێنج : يه‌كا هوربينكرنا شه‌رعى.
شه‌ش : يه‌كا هوربينكرنا به‌رى نوكه يا بانكێ.
به‌شێ زه‌ڤى وزارا(العقارات) وئه‌ندازيارى-:
كاردكه‌ت بۆ به‌هه‌ڤكرنا نه‌خشان وخشتێن رٍێژه‌يي بۆ ئاڤاهيێن
به‌شێن بانكێ وكرينا زه‌ڤى وزاران ئه‌وێن دشياندايه به‌ش لسه‌ر بهێنه ئاڤاكرن
وكريچكرنا ئه‌ردان بۆ به‌رژه‌وه‌نديا يێن دى ل به‌غدا وپارێزگه‌هان ورٍادبيت ب
دانان وبه‌رهه‌ڤكرن وچاككرنا ده‌رگه‌هێن موكوم وقاسان وسه‌رپه‌رشتيكرن لسه‌ر كارێن
دانانا سيسته‌مێ كاميران وسيسته‌مێ هوشداريا لبه‌روه‌خت وئاگربه‌ربونێ وئه‌ڤ پشكه
ژڤان هوبه ويه‌كه‌يێن ل خوارێ پێك دهێن-:
ئێك : هوبا ئه‌ندازياريا ئاڤاهيان.
دوو : هوبا سه‌خبێركرنا املاكا.
سآ : هوبا ئه‌ملاكا.
پشكا سامانێن مروڤى(الموارد البشريه)-:
ئه‌ڤ پشكه كاروبارێن فه‌رمانبه‌ران برێڤه‌دبه‌ت ژ( موله‌ت
, نڤێسارێن پشته‌ڤانيێ , بريكارى , دامه‌زراندن , خولێن مه‌شكرنێ بۆ به‌رهه‌ڤكرنا
كارمه‌ندێن بانكێ ) وئه‌ڤ پشكه ژ هوبه ويه‌كه‌يێن لخوارێ پێك دهێن-:
ئێك : هوبا خانه‌نشينكرنێ بۆ فه‌رمانبه‌رێن بانكێ.
دوو : هوبا هنارتنێ.
سێ : هوبا به‌هه‌ڤكرن ومه‌شقكرنێ.
ژێده‌ر
www.kocherr.blogspot.ca
